Đánh nhau bằng gậy
Trong một tiết học của các sinh
viên trường mỹ thuật, vị giáo
sư đưa cả lớp xem bức tranh
mô tả thân phận con người của
Goya, họa sĩ nổi tiếng người
Tây Ban Nha. Bức tranh mang
tên Đánh nhau bằng gậy.
Trong bức tranh, Goya vẽ hai
người nông dân đang xô xát
nhau. Mỗi người cầm trên tay
một chiếc dùi cui sần sùi. Một
người đang giơ dùi cui để bảo
vệ mặt mình. Nền trời trong
xanh không để lộ một nét gì
sắp xảy đến. Người ta không
đoán được trời sắp dông bão
hay sáng rực nữa.
Cả lớp nhốn nháo. Ai nấy đều
lao nhao muốn phát biểu trước
tiên. Có sinh viên nói đây là bưa
tranh diễn tả định luật bảo tồn
của con người: "Đấu tranh bảo
tồn sinh mạng". Sinh viên khác:
bức tranh diễn tả mục đích của
con người là muốn hạnh phúc
vì hạnh phúc là đấu tranh. Sinh
viên khác nữa lãi phân tích: bức
tranh muốn diễn tả chân lý con
người là động vật có lý trí, vì
chỉ có thú vật mới cắn nhau mà
ở đây thú vật có lý trí nên đánh
nhau bằng gậy.
Vị giáo sư ra hiệu cho cả lớp
im lặng rồi bảo các sinh viên
hãy quan sát thật kỹ một lần
nữa. Cả lớp im ắng. Mãi một lúc
sau ông mới chậm rãi nói:
"Thoạt nhìn ai cũng nghĩ đây
chỉ là bức tranh tầm thường
như những bức tranh khác. Thế
nhưng có một chi tiết nói lên
tất cả ý nghĩa của bức tranh:
hai người nông dân đang hằm
hằm sát khí để loại trừ nhau lại
đang mắc cạn trong cồn cát.
Từng cơn gió thổi đến, cát bụi
đang kéo tới phủ lấp hai người
không ai hay biết.
Vị giáo sư ngừng lại hồi lâu
rồi nói tiếp:" Goya muốn cho
chúng ta thấy rằng cả hai
người nông dân này sắp chết.
Họ sẽ không chết vì những cú
dùi cui giáng vào nhau mà do
cát bụi đang từ từ chôn vùi họ.
Thế nhưng thay vì giúp nhau
để thoát khỏi cái chết, họ lại cư
xử chẳng khác nào loài thú dữ:
họ cắn xé nhau. Bức tranh trên
đây của danh họa Goya nói lên
phần nào tình cảnh mà nhân
loại chúng ta trải qua. Thay vì
giúp nhau để ra khỏi bao nhiêu
tai họa, đói khổ, động đất,
khủng bố, chiến tranh... thì con
người lại giành giật chém giết
lẫn nhau.
Bức tranh ấy có lẽ không chỉ
diễn ra ở một nơi nào đó ngoài
cuộc sống của các bạn, mà
không chừng đang diễn ra hằng
ngày trong các mối tương quan
của ta với người xung quanh.
Cơn cám dỗ muốn thanh toán
và loại trừ người khác có lẽ vẫb
còn đang gặm nhấm nơi từng
con người.
Một trong những cách tốt
đẹp nhất để tiêu diệt một kẻ
thù chính là biến kẻ thù ấy trở
thành một người bạn. Ngay
chính trong cơn quẫn bách và
đe dọa tứ phía, ta hãy liên đới
để bảo vệ nhau, bảo vệ sự
sống, bảo vệ hành tinh này.